Wybór rynien. Jaki typ orynnowania będzie najlepszy dla Twojego domu?
System rynnowy wybieramy z reguły przy budowie domu, szczególnie w związku z wykonywaniem pokrycia dachowego dla nowo powstającego budynku albo też przy okazji wymiany bądź remontu starego pokrycia dachu. Dobrze dobrane i poprawnie zamontowane rynny i rury spustowe, to inwestycja na co najmniej dziesięciolecia, a bywa, że i na znacznie dłuższy czas. Orynnowanie, funkcjonujące właściwie, jest jednym z podstawowych czynników gwarantujących trwałość naszego dachu i dających bezpieczeństwo domownikom pod tym dachem mieszkającym. System rynnowy, komponujący się w przyjemny dla oka sposób z resztą wykonania i wykończenia budynku, może również wzbogacić i poprawić piękno domu.
Na rynku dostępne są rynny z PCV, stalowe, aluminiowe, miedziane oraz tytanowo-cynkowe. Decydując się na orynnowanie, możemy wybrać przede wszystkim pomiędzy tymi najpopularniejszymi typami systemów rynnowych. Każdy ma pewne swoje wady i zalety. Dodatkowo, wziąć musimy pod uwagę, że niektórych typów rynien nie możemy zastosować przy pewnych, określonych rodzajach pokryć dachu. O tym szerzej i szczegółowo opowiemy poniżej.
Rynny z tworzyw sztucznych (PCV) są najtańsze zarówno, jeśli chodzi o koszta zakupu materiałów
na orynnowanie, jak i później, już w eksploatacji. Nie wymagają bowiem w ogóle zabiegów konserwacyjnych. Wszelkie zabrudzenia trudniej się na nich osadzają, szczególnie dlatego, że woda łatwiej i szybciej spływa z rynien z tworzyw sztucznych (rynny takie mają bardzo gładką powierzchnię, co zwiększa prędkość przepływu deszczówki). Woda opadowa wystarczająco skutecznie zmywa też zabrudzenia zewnętrzne z rynien z PCV, tj. spowodowane np. przez ptaki czy kurz. Rynny takie produkowane są z polichlorkuwinylu, który barwiony jest w masie, co sprawia, że na orynnowaniu
z PCV nie widać zarysowań i mają jednolity kolor. Wyglądają więc ładnie, świeżo, czysto, mimo upływu lat. Poza tym, łatwo i powszechnie można je nabyć - chociażby w dużych marketach budowlanych.
Niestety, rynny z PCV są - najogólniej mówiąc - mniej trwałe i bardziej podatne na negatywne działanie czynników zewnętrznych (atmosferycznych oraz mechanicznych). W porównaniu z innymi typami orynnowań, systemy wykonane z polichlorkuwinylu mają najkrótszą żywotność, obliczaną na 50 lat. Nie są bardzo odporne na oddziaływanie szkodliwych czynników mechanicznych, np. silniejszych uderzeń i najczęściej pękają w ich wyniku. Również pod wpływem zmian termicznych rynny z PCV są bardziej podatne na uszkodzenia. Zarówno wysokie, jak i niskie temperatury powodują przemiany właściwości fizycznych polichlorkuwinylu. W obu przypadkach rynny zaczynają "pracować", tj. rury zwiększają albo zmniejszają swoją objętość (pod działaniem wysokiej temperatury ulegają rozszerzeniu, a pod wpływem niskiej - szczególnie ujemnej - się kurczą). Przede wszystkim o tym powinniśmy pamiętać, montując rynny z PCV i pozostawiając niezbędne miejsce na "pracę" rynny, czyli uwzględniając rozszerzalność liniową polichlorkuwinylu. Właściwe zwymiarowanie jest tu podstawą. Jeśli nazbyt mocno spasujemy długie odcinki rynien i rur, mogą one popękać, szczególnie latem. W wyniku działania niskiej temperatury z kolei rynny z PCV często łamią się pod wpływem ciężaru śniegu, który zalega na dachu albo zsuwa się z niego. Dodatkowo, w przypadku rynien z PCV dochodzi problem odbarwień z upływem lat. Orynnowania takie z biegiem czasu tracą pierwotny kolor, który po prostu blaknie. W przypadku najlepszej jakości systemów rynnowych z PCV, kolor ulega zjaśnieniu z reguły dopiero po upływie około 10 lat. Rynny mniej uznanych na rynku wytwórców mogą utracić swój pierwotny kolor znacznie szybciej.
Rynny z PCV są jednak nieocenione w pewnych sytuacjach i warunkach dachowych. To właśnie orynnowania z polichlorkuwinylu najlepiej wybrać, jeśli dach naszego domu jest skomplikowany, ma liczne załamania itp. Przy takim dachu, montując system rynnowy, zmuszeni jesteśmy docinać i sztukować rynny i rury, co jest znacznie prostsze w przypadku rynien z PCV aniżeli z jakiegokolwiek metalu. Orynnowania z tworzyw sztucznych sprawdzają się też idealnie w terenach z silnym zasoleniem powietrza, ponieważ nie korodują, a w takich warunkach metal rdzewieje szybciej.
Rynny stalowe ze względu na swoją wysoką trwałość, odporność na działanie szkodliwych czynników atmosferycznych (szczególnie na działanie niskich oraz wysokich temperatur czy promieniowania UV) oraz mechanicznych (np. uderzenia bądź znaczne obciążenia), a także przyjemny dla oka wygląd są najpopularniejszymi i najczęściej stosowanymi aktualnie spośród typów rynien. Nie są również drogie, choć z pewnością kosztują więcej niż te, wykonane z PCV.
To przede wszystkim wykorzystany materiał - stal - zapewnia sztywność i trwałość rynny. Żywotność samego metalu zwiększa się dodatkowo poprzez nałożenie na stal kilku warstw ochronnych z ocynku. Rynny ze stali (a także podobne do nich rynny aluminiowe) dla zabezpieczenia i zwiększenia ich trwałości, a także dla podniesienia estetyki ich wyglądu, pokrywane są barwną powłoką z tworzywa sztucznego (ochronnymi lakierami poliestrowymi) albo farbą. Powłoka taka chroni zewnętrzną powierzchnię rynny, szczególnie przed negatywnym oddziaływaniem deszczu, śniegu, gradu, wiatru, słońca oraz promieniowania UV.
Rynny stalowe - o ile tylko zostaną poprawnie wykonane i zabezpieczone, mogą przetrwać w dobrym stanie nawet kilkadziesiąt lat. Są niestety jednak podatne na zarysowania oraz korozję, co szczególnie łatwo może się ujawnić w miejscach cięć rynien (jeśli nie zostały one odpowiednio zabezpieczone przy okazji montażu orynnowania). Także w lokalizacjach o silnie zasolonym powietrzu, gdzie naturalnie procesy rdzewienia stali zachodzą znacznie szybciej, korozja pojawi się wcześniej.
Rynny miedziane są najbardziej trwałe ze wszystkich typów orynnowań. Mogą nam skutecznie służyć nawet 300 lat, pozostając cały ten czas w dobrym stanie technicznym. Są wysoce odporne na negatywne działanie wszelkich zjawisk atmosferycznych oraz na zabrudzenia (szczególnie ze względu na gładkość ich powierzchni, analogicznie, jak ma to miejsce w przypadku rynien wykonanych z PCV). Poza tym, rynny miedziane nie wymagają żadnych zabiegów konserwacyjnych. Nieco mniejsza jest jednak ich odporność na wgniecenia czy zarysowania, ponieważ miedź jest metalem dosyć miękkim.
Wysoka cena, a także dostępność tych rynien tylko w bardzo ograniczonej kolorystyce, są pewnym minusem rynien miedzianych. Systemy rynnowe z miedzi kosztują nawet od kilkudziesięciu do kilkuset procent więcej od pozostałych typów orynnowań. Dostępne są wyłącznie w naturalnych odcieniach miedzi (są to więc barwy w rodzaju brązu, rudości czy ciemnego złota). Z upływem czasu rynny miedziane najczęściej ulegają naturalnemu procesowi spatynowania i ich barwa zmienia się na zielonkawą. Rynny miedziane nie są niczym powlekane w celu zwiększenia ich trwałości bądź zmiany kolorystyki.
Wybierając rynny miedziane powinniśmy pamiętać, że rynny takie stosować możemy wyłącznie w kompozycji z dachowymi pokryciami z dachówki, łupku albo blachy miedzianej. W przypadku dachów pokrytych blachą aluminiową bądź blachą ocynkowaną, na orynnowaniu z miedzi wystąpi tzw. elektrokorozja, niszcząca system rynnowy. Na korozję będą narażone także rynny miedziane, zastosowane przy dachach pokrytych papą. W tym ostatnim przypadku orynnowanie miedziane ulegnie korozji z powodu uwalnianych z papy związków siarki.
Rynny tytanowo-cynkowe (tzn. wykonane ze stopu cynku, tytanu oraz miedzi) są niezwykle odporne na działanie szkodliwych czynników atmosferycznych, korozję, uszkodzenia mechaniczne, zarysowania. Nie rdzewieją nawet w miejscach cięcia blachy. Nie wymagają konserwacji czy też malowania lub pokrywania polimerami, lakierami ochronnymi, w celu ich zabezpieczenia, i są przy tym niebywale żywotne. Ich trwałość oblicza się nawet na blisko 120 lat. Blacha cynkowo-tytanowa, podobnie jak miedziana, ulega naturalnemu procesowi spatynowania, a sama warstwa patyny staje się dodatkową powłoką ochronną. Tytano-cynk jest w pełni ekologicznym stopem metali (jako jedyny materiał, z którego wykonywane są systemy rynnowe). Charakteryzuje go bowiem całkowita neutralność dla środowiska oraz możliwość poddania go recyklingowi w stu procentach.
Podobnie jak rynny miedziane, także i orynnowania tytanowo-cynkowe należą do drogich i dostępnych w ubogiej gamie kolorystycznej (tj. wyłącznie w odcieniach stalowych). Nie powinniśmy ich stosować, gdy nasz dach pokryty jest blachą miedzianą, ze względu na ryzyko wystąpienia wspomnianej już wcześniej elektrokorozji, spowodowanej konfliktem cynku i miedzi.
W przypadku rynien metalowych (może poza miedzianymi), wybierając je, powinniśmy pamiętać, że najlepsze są te, z najgrubszymi metalowymi rdzeniami oraz największej grubości warstwami kryjącymi. Solidniejsza blacha jest bowiem bardziej wytrzymała. Dowolne orynnowanie z metalu możemy zamontować przy użyciu specjalnych spoiw bądź uszczelniaczy dekarskich albo też złączek z uszczelkami lub po prostu lutując wszystkie elementy. Ten ostatni typ połączenia jest najtrwalszy oraz najlepszy, jednakże do jego wykonania potrzebne są odpowiednie kwalifikacje (zlutować orynnowanie może nam wyłącznie ktoś, kto umie spawać). Znacznie prostszy, szybszy i nie wymagający specjalnej praktyki jest typ montażu systemu rynnowego przy użyciu wspomnianych wyżej złączek. Nigdy nie powinniśmy zapominać, że do cięcia metalowej blachy używać powinniśmy specjalnych nożyc albo pił wolnoobrotowych. Uszkodzenie powierzchni blachy (np. w wyniku wadliwego jej przycięcia), może stać się powodem korozji orynnowania. W przypadku rynien z PCV, cały system rynnowy montujemy przy użyciu złączek albo kleimy i łączymy na wcisk.
O wyborze typu systemu rynnowego decyduje najczęściej ilość środków, które możemy przeznaczyć na tę inwestycję oraz typ pokrycia czy stopień skomplikowania naszego dachu. Czynniki te powinniśmy wziąć pod uwagę w pierwszej kolejności, poszukując najodpowiedniejszych dla nas rynien.
