Wymiana pokrycia dachowego

Pokrycie dachowe możemy chcieć wymienić z przyczyn estetycznych, kiedy stare nam się po prostu nie podoba i marzymy o zupełnie innym. Niekiedy jednak pokrycie musimy wymienić, ponieważ to, które znajduje się na naszym dachu, jest w bardzo złym stanie technicznym. W tym ostatnim przypadku możemy powtórzyć w roli nowego pokrycia ten sam materiał, który został użyty w przeszłości. Mamy jednak okazję na zastosowanie zupełnie odmiennego typu pokrycia, jeśli tylko inny bardziej nam się podoba czy akurat lepiej się sprawdzi na naszym dachu.

Bardzo często właściciele budynków marzą o klasycznie pięknym pokryciu dachówką ceramiczną albo praktyczną dachówką cementową. Do niedawna w Polsce dachówka uchodziła za bardziej luksusowy typ pokrycia, ponieważ trudno było ją kupić. Aktualnie, z powodu łatwej dostępności, stała się ona niezwykle popularna. Typowe dla ostatnich dekad pokrycia dachów z papy, eternitu falistego (tj. z płyt azbestowo-cementowych) bądź z blachy przestały dominować i powoli znikają z krajobrazu polskich miast i wsi. Dotyczy to przede wszystkim szkodliwego dla zdrowia (rakotwórczego) eternitu oraz tradycyjnej papy, która długie dziesięciolecia funkcjonowała jako niezwykle częste i praktycznie stałe pokrycie zastępcze. Jedynie jeszcze blacha i blachodachówka nie dają się dziś w pełni wyprzeć modnej dachówce i w dalszym ciągu są wybierane na pokrycie dachów jako materiały praktyczne i tańsze niż dachówka.

Niezwykle bogaty wachlarz akcesoriów dachowych, które udostępniają w swojej ofercie producenci dachówek, przyspiesza i ułatwia wykonanie pokrycia z dachówki oraz nadaje dachowi niezwykle urokliwy wygląd - wrażenie schludności i dopracowania każdego detalu. Dekarze nie muszą dorabiać żadnych elementów pokrycia sami, co jest bardzo wygodne. Do akcesoriów dachowych należą chociażby: dachówki wentylacyjne, płotki przeciwśniegowe, przepusty antenowe, specjalne kominki, które odpowietrzają piony kanalizacyjne czy ławy kominiarskie i inne systemy dachowe. Łatwość zakupu gotowych akcesoriów dachowych pod pokrycia dachówkowe jeszcze bardziej zwiększa popularność dachówek.

W jaki sposób jednak możemy wymienić stare pokrycie na nowe, np. na dachówkę?

Jak taki proces wymiany pokrycia przeprowadzić w pełni poprawnie? Jakie etapy pracy nas czekają?

Odpowiedzi na te pytania zależą po części od typu starego pokrycia oraz poszycia dachu, które chcemy bądź musimy wymienić na nowe. Poniżej omówione zostały dokładnie różne sytuacje zmiany pokrycia, zależne od istniejącego pokrycia dachowego.

Wymianę pokrycia dachowego musi poprzedzić ocena stanu technicznego więźby dachowej, dokonana przez rzeczoznawcę budowlanego (zgodnie z przepisami prawa budowlanego). Jeśli okaże się, że konstrukcja nośna dachu (więźba) jest zniszczona czy osłabiona w jakiś sposób - np. przez szkodniki drewnojady, zagrzybienie, zawilgocenie itp. - konieczne jest wymienienie bądź naprawa elementów więźby przy okazji wymiany pokrycia dachowego. Nowe pokrycie może zostać położone dopiero po naprawie więźby.

W związku ze zmianą pokrycia, niekiedy wymienić musimy także poszycie dachu. Tym podłożem
pod pokrycie dachowe może być deskowanie albo łaty lub płatwie. Jeżeli deskowanie nie uległo zniszczeniu lub jest uszkodzone tylko w niewielkim procencie, nie ma potrzeby go wymieniać.

Gdy zaś poszycie jest w złym stanie technicznym, musimy je zdemontować. Znajdujące się na deskowaniu pokrycie - papę, blachę miedzianą lub blachę płaską stalową ocynkowaną - zawsze powinniśmy usunąć. Jeśli planujemy położyć dachówkę w roli nowego pokrycia, łaty albo płatwie musimy rozebrać, nawet jeśli nie są w żaden sposób uszkodzone, ponieważ ich rozstaw z regułynie odpowiada potrzebom planowanego pokrycia ceramicznego (tu rozstaw łat czy płatwi musi być odpowiedni do konkretnego typu dachówki). Analogicznie, znajdujące się na poszyciu z łat lub płatwi pokrycie - eternit bądź blachę falistą - powinniśmy zdemontować.

Sposób wykonania nowego pokrycia zależy przede wszystkim od tego czy nasz dach ma być ocieplony, czy nieocieplony. W sytuacji, kiedy poddasze ma być przeznaczone do celów mieszkalnych, a więc ogrzewane, połacie dachowe musimy zabezpieczyć termoizolacją.

Kiedy zaś poddasze ma pełnić rolę klasycznego, nieogrzewanego strychu pod dachem bez ocieplenia, izolacją termiczną możemy pokryć sam tylko strop.

Jeśli marzymy, aby na dachu pokrytym papą na deskowaniu (z zaimpregnowanych, nowych desek) położyć dachówkę, musimy sobie uświadomić najpierw, że koszt wykonania poszycia ponieśliśmy niepotrzebnie. Jednakże rozbiórka podłoża z papy na deskowaniu nie ma sensu oraz przyniosłaby tylko dodatkowe wydatki na sam właśnie demontaż tego poszycia. Powinniśmy po prostu zamocować łaty i położyć dachówkę.

W sytuacji, kiedy nasz dach ma być ocieplony, kłopotliwa okaże się papa, która nie przepuszcza pary wodnej. W związku z tym tuż przy deskowaniu do boków krokwi musimy przybić łaty (grubości 25 bądź 32 mm). Utworzą one specjalną szczelinę wentylacyjną. Następnie folią wstępnego krycia owijamy krokwie od spodu i po bokach, po czym umieszczamy termoizolację (wełnę mineralną) pomiędzy krokwiami. Kiedy dach już ocieplimy, montujemy paroizolację i wykańczamy poddasze płytami gipsowo-kartonowymi albo np. boazerią. Bezwzględnie musimy pamiętać o wykonaniu otworów wentylacyjnych - nawiewnych przy okapie i wywiewnych w kalenicy. Poddasze musi mieć przynajmniej wentylację naturalną, a w przypadku, kiedy jest wykorzystywane na cele mieszkalne - raczej nawet mechaniczną. Same dachówki są od spodu wentylowane swoistą szczeliną z łat i kontrłat.
Jeżeli nasz dach ma być nieocieplony, wykonujemy te same etapy prac, co przy dachu ocieplonym, pomijając wykonanie termoizolacji oraz warstwy wstępnego krycia, a także przybicie łat do boków krokwi poniżej deskowania i wykończenie wnętrza.

W przypadku rozbiórki pokrycia dachu z papy albo blachy płaskiej miedzianej, cynkowej lub ocynkowanej na deskowaniu (kiedy deskowanie nie jest zniszczone ani uszkodzone), po zdemontowaniu samego pokrycia, na deskowaniu powinniśmy położyć wysokoparoprzepuszczalną folię wstępnego krycia oraz przybić kontrłaty wzdłuż krokwi, które będą przytrzymywały folię. Zadaniem folii wysokoparoprzepuszczalnej jest ochrona deskowania, więźby i pomieszczeń poniżej konstrukcji dachowej przed niekorzystnym działaniem szczególnie takich czynników, jak deszcz, śnieg, grad czy porywisty wiatr. Poza tym, folia wstępnego krycia umożliwia ujście wilgoci z wnętrza budynku i nie dopuszcza do jej powrotu do wnętrza. Następnie, jeśli dach chcemy pokryć dachówką, możemy przybić do kontrłat łaty, na których będziemy już mogli zamocować pokrycie ceramiczne. Formę wentylacji dachu stanowi w tym przypadku przestrzeń pod dachówką. Następnie, jeśli dach ma być ocieplony, od wnętrza budynku pomiędzy krokwiami, poniżej deskowania umieszczamy warstwę termoizolacji, którą jest najczęściej wełna mineralna. Grubość ocieplenia powinna wynosić około 15 cm, jeżeli więc krokwie naszej więźby dachowej mają mniejszy przekrój, powinniśmy od ich spodu przybić nadbitki o wystarczającej grubości. Zamontowaną termoizolację przykrywamy z kolei folią nie przepuszczającą pary wodnej (tj. tzw. paroizolacją). Na samym końcu sufit poddasza pod warstwą ocieplenia wykańczamy przy wykorzystaniu wybranego materiału, np. płyt gipsowo-kartonowych, paneli ściennych czy boazerii.

W przypadku, kiedy dachu nie planujemy termoizolować, a poddasze ma pełnić rolę klasycznego strychu, wszystkie prace przy wymianie pokrycia wykonujemy analogicznie, pomijając jednak prace ociepleniowe, montaż paroizolacji oraz wszelkie prace wykończeniowe wewnątrz budynku, na strychu. Jedynie w sytuacji, kiedy nasz dach pokryty jest blachą miedzianą na pokryciu z papy na deskowaniu, powinniśmy się zastanowić czy wymiana tego pokrycia na dachówkę
ma w ogóle sens. Blacha miedziana jest bowiem chyba najbardziej trwałym z dostępnych typem pokrycia. Papa, blacha ocynkowana lub cynkowa praktycznie zawsze z czasem ulegają zniszczeniu lub uszkodzeniu, więc tu dylematu czy wymieniać pokrycie na dachówkę, nie musimy mieć. Blacha cynkowa kruszeje w niskich temperaturach i staje się łamliwa, z kolei blacha ocynkowana dość szybko ulega korozji.

Jeśli przystępujemy do rozbiórki pokrycia dachu z papy albo blachy płaskiej miedzianej, cynkowej
lub ocynkowanej na deskowaniu, w przypadku, kiedy deskowanie jest zniszczone albo poważnie uszkodzone, po zdemontowaniu samego pokrycia powinniśmy rozebrać również deskowanie. Następnie (jeżeli planujemy pokryć dach dachówką), nieosłoniętą już niczym więźbę dachową przykrywamy folią wstępnego krycia, po czym przybijamy kontrłaty, łaty i układamy dachówkę.
Przed zamocowaniem nowego pokrycia (ale już po zamontowaniu FWK) musimy naprawić więźbę dachową, jeśli gdziekolwiek jest ona uszkodzona oraz przeprowadzić ewentualne konieczne prace blacharskie. Jako że montaż dachówki jest dość czasochłonny, w trakcie wykonywania prac przy kładzeniu nowego pokrycia, folia wstępnego krycia zabezpiecza więźbę dachową oraz poddasze i niższe kondygnacje budynku przed zalaniem w czasie deszczu czy w związku z opadami śniegu, gradu.

Jeśli zdecydowaliśmy się ocieplić dach, podobnie jak w przypadku typów dachów omówionych wcześniej, od strony wnętrza budynku, pomiędzy krokwiami i poniżej folii wstępnego krycia musimy zamontować termoizolację (wełnę mineralną), poniżej ocieplenia zaś paroizolację oraz elementy wykończenia wnętrza (np. wspominaną już okładzinę z płyt gipsowo-kartonowych, panele ścienne albo boazerię).
W przypadku, gdy nie planujemy termoizolacji dachu, nie wykonujemy prac ociepleniowych, a także nie montujemy paroizolacji oraz materiałów wykończeniowych.

Ostatnim przypadkiem, który musimy rozważyć, jest typ dachu z pokryciem w postaci bardzo niesławnego eternitu bądź z pokryciem wykonanym z blachy falistej i zamocowanym na płatwiach albo łatach. Płatwie jako materiał budowlany, służący do zamontowania pokrycia, to po prostu łaty, które mają większy przekrój poprzeczny oraz większy rozstaw. Płatwie zamiast łat wykorzystywane są tradycyjnie w przypadku, kiedy materiał na pokrycie jest bardzo sztywny (np. właśnie gdy pokrycie stanowić ma blacha fałdowa tzw. wysokiej fali, czyli o dużej wysokości tłoczenia).

Jeżeli pokrycie z eternitu lub blachy falistej na łatach albo płatwiach wymienić chcemy na dachówkowe, musimy zdemontować samo pokrycie, a także wspomniane łaty bądź płatwie. Następnie dalsze prace powinniśmy przeprowadzić dokładnie tak, jak w przypadku dachu pokrytego blachą. Gdy nasz dach ma być ocieplony, po montażu nowego pokrycia, wykonujemy termoizolację z paroizolacją i wykańczamy wnętrze, podobnie jak w przykładach omówionych wcześniej. Analogicznie, w sytuacji kiedy dachu nie planujemy ocieplać, nie przeprowadzamy prac termoizolacyjnych oraz wykończeniowych.